yaş

1.

is.

1. Doğuluş, dünyaya gəlmə günündən keçən vaxt, il; insanın, heyvanın, bitkinin böyüməsində, inkişafında dövr; ömür. Bir yaşda olan adamlar. Yaşın neçədir? İnəyin üç yaşı var. – Ağıl yaşda deyil, başdadır. (Ata. sözü). Nola xəm olsa qəddim, səndən artıqdır mənim yaşım. F.. <Əsgər:> Ay xala, bura bax, ağlınca mənim neçə yaşım var? Ü. H.. Yaşa dolmaq – böyümək, yaşlı olmaq. İnsan oğlu yarandığı vətənindən kam alar; Ömür gəlib yaşa dolar düz ilqarı görəndə. S. V.. <Hüseyn> bu zavallı arvadın nə qədər böyük əzablarla yaşayıb bu yaşa dolduğunu düşünürdü. S. Rəh.. Yaşı ötmək – hər hansı bir yaş həddini ötmək, keçmək. Yaşı ötdüyünə görə aspiranturaya qəbul olunmadı. Onun əsgərlik yaşı ötmüşdür. Yaşı sanı – ömründəki illər qədər, çoxlu. Usta yaşı sanı bənna yetişdirmişdir.

2. Çıxışlıq halda: yaşından – anadan olduğu gündən: bütün ömrü boyu, ömründə; heç vaxt. Heç dərsə baxmayıb sanki yaşından; Fikirlər quş olub uçdu başından. M. R..

2.

1. sif. Canına su, rütubət hopmuş; rütubətli, çox nəm, az islaq, sulu (quru ziddi). Yaş paltar. Yaş yer. Yaş qum. Yaş əlləri ilə tutmaq. // Hələ canında su qalmış, qurumamış. Yaş səbzə. Yaş meyvə. – Yaş ağaca balta vurmazlar. (Ata. sözü). <Kərim baba> iki barmaq qalınlığında yaş çubuğu yonurdu. A. Ş.. Peçdə yanan yaş odunun sızıltısı eşidildi. M. Hüs..

2. is. Su, nəm, yaşlıq.

3. is. Göz yaşı. Sözüm yoxdur, fələk gər baxmasa gözdən axan yaşa; Budur qorxum kim, ol seyli-bəla bu körpüdən aşa. Qövsi. Hər şey günəşə qurutdu yaşın; Qövsi-qüzeh açdı tər qumaşın. X.. Bulaqlar qaynaşır yaş kimi duru; Daşlı küçələri hər zaman quru. H. K. S.. Sarxan . . yanaqlarına süzülən iri yaş damlalarını sildi. M. Hüs.. (Qanlı) yaş axıtmaq (tökmək) – ağlamaq, acı-acı ağlamaq. Əjdərin arvadı qanlı yaş tökdü; Xırda uşaqları boynunu bükdü. H. K. S.. Məsum kişi özünü saxlaya bilmədi, gözündən parıl-parıl yaş tökdü. M. C.. Yaş boğmaq – ağlamaq istəmək. Gülsəhəri yaş boğur, rəng verib rəng alırdı. Ə. Vəl..

4. sif. və is. qəd. Cavan, gənc, azyaşlı. Dəmbədəm gər düşsə gözdən dürri-əşkim, vəchi var; Yaş uşaqlardır yetim, onlarda yox rəsmiədəb. F..

◊ Qurunun oduna yaş da yanır – günahsız olaraq cəza çəkənlər haqqında. yaş-yaş zərf Yaş halda; qurumamış, qurumadan. Odunları yaş-yaş ocağa qoymaq. Köynəyi yaş-yaş ütüləmək.